W okresie panującej od dłuższego czasu pandemii wirusa SARS-CoV-2 i związaną z tą sytuacją coraz częstszą koniecznością odosobnienia pracowników, zarówno pracodawcy jak i pracownicy stają przed różnego rodzaju dylematami. Kto i na jak długo musi poddać się izolacji lub kwarantannie, jakie dokumenty usprawiedliwią nieobecność pracownika i jednocześnie będą podstawą do wypłaty świadczeń mu przysługujących, kto i w jakiej wysokości sfinansuje te świadczenia?
Zacznijmy od wyjaśnienia podstawowych pojęć.
Najważniejsze pojęcia - izolacja i kwarantanna
Zacznijmy od wyjaśnienia podstawowych pojęć.
Wyróżniamy m.in. dwa rodzaje przypadków odosobnienia : izolację i kwarantannę.
Izolacja
Izolacja dotyczy odosobnienia osób chorych na chorobę zakaźną lub podejrzanych o taką chorobę, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. Izolacja może być przeprowadzona w warunkach domowych, jeśli osoba chora nie wymaga bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych.
Izolacja trwa minimum 10 dni od dnia wykonania testu potwierdzającego zakażenie, ale jej okres może zostać wydłużony, w zależności od stanu zdrowia osoby poddanej izolacji.
Kwarantanna
Kwarantanna dotyczy odosobnienia osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych.
Co ważne, kwarantanna nie obowiązuje już domowników.
Kwarantannie podlega więc osoba, która:
- przekroczyła granicę zewnętrzną UE,
- miała kontakt z osobą, u której potwierdzono zakażenie koronawirusem
- ma objawy, które mogą wskazywać na zakażenie koronawirusem i została skierowana na wykonanie testu na obecność koronawirusa,
- prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono koronawirusa (zmiana obowiązująca od 2.11.2020 r.).
Aktualnie kwarantanna trwa 10 dni, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu narażenia lub styczności ze źródłem zakażenia lub od dnia następującego po otrzymaniu skierowania na test przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej do chwili uzyskania wyniku testu lub od dnia następującego po dniu przekroczenia granicy. W niektórych przypadkach sanepid może wydłużyć lub skrócić okres kwarantanny.
Jakie dokumenty poświadczają o konieczności odbycia kwarantanny lub objęciu izolacją
O obowiązku odbycia kwarantanny lub objęciu izolacją decyduje państwowy powiatowy inspektorat sanitarny. Sanepid obecnie nie wydaje decyzji lub zaświadczeń o odbywanej izolacji domowej oraz kwarantannie. Od 24 października 2020 r. podstawą wypłaty świadczeń chorobowych osobie poddanej kwarantannie albo izolacji domowej jest informacja w systemie informatycznym Centrum e-Zdrowia (system EWP) o objęciu tej osoby kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych.
ZUS pozyskuje dane z tego systemu i udostępnia je płatnikom składek na ich profilach na portalu PUE ZUS. Dostęp do informacji o kwarantannie lub izolacji na swoim profilu na PUE ZUS ma również ubezpieczony.
Dane dotyczą osób, których kwarantanna lub izolacja trwała 22 października albo zacznie się po tym dniu.
Dane są udostępniane na portalu PUE ZUS odpowiednio w panelu Płatnika oraz w panelu Ubezpieczonego, w nowej zakładce [Kwarantanna, izolacja domowa].
W sytuacji, kiedy ZUS, nie udostępni informacji o kwarantannie lub obowiązkowej izolacji domowej z systemu – wówczas w nieprzekraczalnym terminie 3 dni od dnia zakończenia kwarantanny lub izolacji, należy złożyć pracodawcy bądź płatnikowi który to zobowiązany jest do wypłaty świadczenia pieniężnego, pisemne oświadczenie o przebytej kwarantannie lub izolacji.
Oświadczenie to powinno zawierać:
- dane dotyczące osoby przebywającej na kwarantannie lub w izolacji domowej
- imię i nazwisko,
- numer PESEL, jeżeli go posiada,
- serię i numer paszportu, jeżeli był okazywany funkcjonariuszowi Straży Granicznej w ramach kontroli, w przypadku, o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 2;
- dzień rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych i dzień jej zakończenia;
- podpis osoby, która odbyła obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych.
Samo złożenie oświadczenia, nie kończy procesu postępowania w sprawie. Obowiązkiem bowiem pracodawcy albo zobowiązanego do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, określonego w odrębnych przepisach, jest wystąpienie występuje do organu PIS o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu.
Informacje z systemu ZUS lub złożone oświadczenie stanowią dokument usprawiedliwiający nieobecność pracownika i są podstawą do wypłaty należnych mu świadczeń.
Pracownik objęty przymusową izolacją lub kwarantanną, musi poinformować pracodawcę, zasadniczo w drugim dniu nieobecności w pracy, o przyczynach nieobecności w pracy. Informację o nieobecności można przekazać za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, np. przez telefon. Natomiast w terminie trzech dni roboczych od dnia zakończenia odosobnienia, pracownik powinien dostarczyć pracodawcy odpowiednie dokumenty usprawiedliwiające przyczynę nieobecności w pracy.
Kto ponosi koszty wynagrodzenia pracownika za okres odosobnienia
Za okres trwania kwarantanny lub izolacji przysługuje na ogólnych zasadach wynagrodzenie za czas choroby w wysokości 80% podstawy (33 lub 14 dni w roku narastająco), zasiłek chorobowy lub opiekuńczy, wypłacany przez płatnika składek (np. pracodawcę) lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Ważne : gdy ubezpieczony dobrowolnie powstrzyma się od pracy i nie otrzyma zaświadczenia lekarskiego ani decyzji inspektora sanitarnego, nie przysługuje mu prawo do świadczeń pieniężnych w razie choroby.
Ochrona pracownika w trakcie okresu odosobnienia
Pracownikowi, w okresie absencji związanej z przymusowym odosobnieniem, przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przez pracodawcę oraz przed wypowiedzeniem zmieniającym.
Praca zdalna na kwarantannie
Kwarantanna pracownika traktowana jest na równi z jego chorobową niezdolnością do pracy. Faktycznie jednak, kwarantanna dotyczy osób zdrowych, które nie są niezdolne do pracy, tylko pojawiły się przeszkody uniemożliwiające jej wykonanie.
Specjaliści z zakresu prawa pracy uważają, że nie ma przeciwwskazań, aby pracownik przebywający na kwarantannie wykonywał pracę. Oczywiście jest tu mowa o pracy zdalnej. Każdy przypadek powinien jednak być dogłębnie przeanalizowany pod kątem obiektywnej możliwości wykonania pracy przez pracownika. Pracy, która nie będzie sprzeciwiała się celowi wprowadzenia kwarantanny.
Pracownik wykonujący pracę zdalną na kwarantannie otrzyma normalne, w pełnej wysokości, wynagrodzenie za pracę.
